In de media

Interview door Martin Slort

Goede uitslag PFAS onderzoek!

Goed nieuws: we zijn officieel PFAS vrij! Eigenlijk wisten we het wel, maar nu kunnen we het ook echt uitsluiten op basis van de bodemtest in het laboratorium: er is geen PFAS op onze boerderij! Goed nieuws!

Hoe zat het ook alweer met PFAS?
Half januari kwam in het nieuws dat er bij een klein onderzoek van de NOS PFAS is gevonden in eieren van hobbykippen. Naar aanleiding daarvan kreeg ik al een paar bezorgde mailtjes. En ook vandaag kwam er hier een nieuwsbericht over: nu met het advies van de NVWA om de consumptie van hobby-eieren te beperken. 

Het is bekend dat in de omgeving van Chemours (Dordrecht) de eieren van hobbykippen besmet zijn met PFAS, doordat deze ‘forever chemicals’ in de omgeving van het chemie bedrijf in hoge concentraties in de bodem zitten (onderzoek door het RIVM). Deze stoffen, bekend van de anti-aanbaklaag en andere waterafstotende producten zijn in hoge concentraties schadelijk voor mens en dier. Het merkwaardige was dat uit deze metingen bleek dat er óók PFAS in de eieren zat die niet te herleiden was tot Chemours. Dat was aanleiding om eieren van hobbykippen te onderzoeken in de rest van het land. De NOS deed onderzoek bij 12 mensen thuis, verspreid over het hele land, en toen bleek dat in 6 van deze gevallen PFAS werd aangetroffen in de eieren, waarvan 3 in te hoge concentraties. 

Hoe zit het bij KipEigen?
Ook al was dit onderzoek te klein om er harde conclusies aan te verbinden, we schrokken er toch wel van. Ten eerste, wat erg dat ons land zo vervuild is. Blijkbaar zit het overal. En ten tweede, hoe schoon is ons voedsel nog? Wat krijgen we allemaal binnen? En hoe zit het dan bij ons, bij KipEigen?

We hadden logischerwijs geen reden om aan te nemen dat onze kippen worden blootgesteld aan PFAS. Maar toch hebben we nader onderzoek laten doen, om hier meer zekerheid over te krijgen en uit te kunnen sluiten dat we hier te maken hebben met PFAS vervuiling.

We leggen uit hoe het er nu bij ons uit ziet: Een groot verschil met onze kippen ten opzichte van de hobbykippen die getest zijn, is dat de ‘testkippen’ in achtertuinen worden gehouden, en onze kippen lopen op een perceel dat al minstens een eeuw agrarisch (natuur)gebied is. De onderzoeker die bij ons bodemmonsters kwam nemen zei ook al dat hij geen reden zag om aan te nemen dat er PFAS vervuiling bij ons zou zijn. Hij vertelde dat ze rond gebouwen wél vaak verhoogde PFAS concentraties meten. 

Hier verwachten we dus geen ‘achtertuin vervuilingen’. Wat bedoel ik daarmee? PFAS zit ook in verf, dus denk aan het stof wat vrijkomt bij het opschuren van het schilderwerk van huizen, schuttingen, etc. Het verbranden van bewerkt hout, of andere schadelijke stoffen in vuurkorven, knoeien met lijm/kit/verf/lak/smeermiddelen tijdens klussen in de tuin of aan een motorvoertuig, en het blussen van een brandje. Dit zijn allemaal stoffen waar PFAS in voorkomt. PFAS worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd; als de vervuiling hier ooit heeft plaatsgevonden, blijft dat bestaan, de stoffen worden niet afgebroken na verloop van tijd. Sinds de jaren ’40 worden er al PFAS gemaakt. Dus alles wat er aan vervuiling heeft plaatsgevonden in de afgelopen 80 jaar, kan nu nog steeds voor problemen zorgen. En in dit geval voor vervuilde eieren zorgen, als op die plek een kippenren staat. Gezien de historie van het land waar onze kippen lopen, is het dus niet aannemelijk dat er hier PFAS vervuiling in de grond zit, in vergelijking met de grond van de gemiddelde achtertuin.

Daarnaast pikken onze kippen geen voer van de grond, want we strooien dit niet uit maar bieden het aan in afgesloten voerbakken. Het circulaire voer dat we voeren is gemaakt van grondstoffen die afkomstig zijn van humane voeding, waar de normen en controles strenger zijn dan bij standaard veevoer. Ook zit er in ons kippenvoer geen vismeel, waar ook wel eens PFAS in wordt aangetroffen. Dus via deze route verwachten we ook geen besmetting.

Daarbij komt ook nog dat onze kippen in principe niet op kale grond lopen, wat in kippenrennen in achtertuinen wel vaak het geval is. Door het mobiele systeem is de grond vrijwel altijd bedekt met gras, en in het permanente systeem, zoals nu bij de kas, lopen ze op een dikke laag strooisel, en maken dus geen contact met de ‘kale’ grond. Dus zelfs áls er PFAS vervuiling op ons land zou zijn, dan is de kans dat ze het innemen ook niet zo groot vergeleken met kippen die op kale grond lopen.

We hadden dus eigenlijk geen reden om aan te nemen dat onze kippen worden blootgesteld aan PFAS. Maar gezien de ernst hebben we het wel laten testen, om ook dit lage risico helemaal uit te kunnen sluiten. 

We kunnen met een gerust hart genieten!
Gelukkig, onze bodem, onze dieren, ons voedsel en dus wij, die hiervan eten, zijn schoon! 

Laten we voor de rest van het land hopen dat de productie van dit soort vervuilende stoffen snel aan banden wordt gelegd en dat er een oplossing wordt gevonden om deze stoffen weer op te ruimen, zodat mens, dier en natuur hier niet langer onder hoeven te lijden. Maar helaas zijn er ook verontrustende berichten over PFAS in bestrijdingsmiddelen. Meer dan 200 ton aan PFAS wordt er jaarlijks over de Nederlandse akkers en velden verspreid…

Gelukkig zijn bij ons alle zorgen rond PFAS weggenomen, dus kan je met een gerust hart genieten van onze eieren, groente, fruit en vlees. Want we staan voor gezond en echt voedsel, en dat is het dus ook! 👌🏼

Dus als je compleet verantwoord en zorgeloos van je eten wilt genieten, schrijf je dan hier in. Voedsel zonder rommel. Onbespoten, onbewerkt. Puur zoals het zou moeten zijn.💚 

Zorgen over PFAS in eieren

17 januari 2024

Gisteren was in het nieuws dat er bij een klein onderzoek van de NOS PFAS is gevonden in eieren van hobbykippen. Naar aanleiding daarvan kreeg ik al een paar bezorgde mailtjes. En het nieuws is ernstig genoeg om het hier even over te hebben.

Sinds een maand is het bekend dat in de omgeving van Chemours (Dordrecht) de eieren van hobbykippen besmet zijn met PFAS, doordat deze ‘forever chemicals’ in de omgeving van het chemie bedrijf in hoge concentraties in de bodem zitten (onderzoek door het RIVM). Deze stoffen, bekend van de anti-aanbaklaag en andere waterafstotende producten zijn in hoge concentraties schadelijk voor mens en dier. Het merkwaardige was dat uit deze metingen bleek dat er óók PFAS in de eieren zat die niet te herleiden was tot Chemours. Dat was aanleiding om eieren van hobbykippen te onderzoeken in de rest van het land. De NOS deed onderzoek bij 12 mensen thuis, verspreid over het hele land, en toen bleek dat in 6 van deze gevallen PFAS werd aangetroffen in de eieren, waarvan 3 in te hoge concentraties. 

Ook al is dit onderzoek te klein om er harde conclusies aan te verbinden (RIVM raad het eten van eieren van hobbykippen niet af n.a.v. dit onderzoek), je schrikt er toch wel van. Ten eerste, wat erg dat ons land zo vervuild is. En ten tweede, hoe schoon is ons voedsel nog? Wat krijgen we allemaal binnen? En hoe zit het dan bij ons, bij KipEigen?

Kort gezegd: we hebben geen reden om aan te nemen dat onze kippen worden blootgesteld aan PFAS. Maar toch gaan we nader onderzoek doen, om hier meer zekerheid over te krijgen. 

We leggen uit hoe het er nu bij ons uit ziet: omdat we kleinschalig zijn, worden we niet gemonitord, dus op dit moment kunnen we niets hardmaken. Wel kunnen we nagaan of onze kippen risico lopen. Een groot verschil met onze kippen ten opzichte van de hobbykippen die getest zijn, is dat de ‘testkippen’ in achtertuinen worden gehouden, en onze kippen lopen op een perceel dat al minstens een eeuw agrarisch (natuur)gebied is.
We verwachten dus geen ‘achtertuin vervuilingen’. Wat bedoel ik daarmee? PFAS zit ook in verf, dus denk aan het stof wat vrijkomt bij het opschuren van het schilderwerk van huizen, schuttingen, etc. Het verbranden van bewerkt hout, of andere schadelijke stoffen in vuurkorven, knoeien met lijm/kit/verf/lak/smeermiddelen tijdens klussen in de tuin of aan een motorvoertuig, en het blussen van een brandje. Dit zijn allemaal stoffen waar PFAS in voorkomt. PFAS worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd; als de vervuiling hier ooit heeft plaatsgevonden, blijft dat bestaan, de stoffen worden niet afgebroken na verloop van tijd. Sinds de jaren ’40 worden er al PFAS gemaakt. Dus alles wat er aan vervuiling heeft plaatsgevonden in de afgelopen 80 jaar, kan nu nog steeds voor problemen zorgen. En in dit geval voor vervuilde eieren zorgen, als op die plek een kippenren staat. Gezien de historie van het land waar onze kippen lopen, is het dus niet aannemelijk dat er hier PFAS vervuiling in de grond zit, in vergelijking met de grond van de gemiddelde achtertuin.

Daarnaast pikken onze kippen geen voer van de grond, want we strooien dit niet uit maar bieden het aan in afgesloten voerbakken. Het circulaire voer dat we voeren is gemaakt van grondstoffen die afkomstig zijn van humane voeding, waar de normen en controles strenger zijn dan bij standaard veevoer. Ook zit er in ons kippenvoer geen vismeel, waar ook wel eens PFAS in wordt aangetroffen. Dus via deze route verwachten we ook geen besmetting.

Daarbij komt ook nog dat onze kippen in principe niet op kale grond lopen, wat in kippenrennen in achtertuinen wel vaak het geval is. Door het mobiele systeem is de grond vrijwel altijd bedekt met gras, en in het permanente systeem, zoals nu bij de kas, lopen ze op een dikke laag strooisel, en maken dus geen contact met de ‘kale’ grond. Dus zelfs áls er PFAS vervuiling op ons land zou zijn, dan is de kans dat ze het innemen ook niet zo groot vergeleken met kippen die op kale grond lopen.

We hebben dus eigenlijk geen reden om aan te nemen dat onze kippen worden blootgesteld aan PFAS. Maar gezien de ernst willen we wel onderzoeken hoe we onze eieren kunnen testen, om ook dit lage risico helemaal uit te kunnen sluiten. Daarom hebben we al contact gelegd met andere kleine pluimveehouders en onze pluimveearts: die heeft inmiddels contact gelegd met het laboratorium om eieren te laten testen. Daar horen we later meer over. 

Laten we hopen dat de productie van dit soort vervuilende stoffen snel aan banden wordt gelegd en een oplossing wordt gevonden om deze stoffen weer op te ruimen, zodat mens, dier en natuur hier niet langer onder hoeven te lijden. 

Videoverslag Open Dag 2023

MaatschapWij: Eva Vos werkt met KipEigen aan het voedselsysteem van de toekomst

Lokale voedselgemeenschappen: een onderzoek

4 maart 2021

In de nazomer van 2020 werd ik in de boomgaard, tussen de kippen, geïnterviewd door onderzoeker Sandra van Kampen. Terwijl we in de schaduw van één van de grote appelbomen zaten, samen met een ontsnapte kip die gezellig om ons heen scharrelde, spraken we over hoe KipEigen functioneert als voedselgemeenschap (CSA). Aan de ene kant over de voordelen voor de leden, de dieren, duurzaamheid, en voor mij als initiatiefnemer. Maar ook spraken we over de dingen waar we als voedselgemeenschap tegen aanlopen. ‘Niet makkelijker, wel leuker’, is de oneliner die uit haar verkennende onderzoek volgde. Nederland is in totaal ruim 480 initiatieven rijk, die gezamenlijk zo’n 150.000 mensen van vers voedsel voorzien in de vorm van een lokale voedselgemeenschap. En dit aantal is groeiende! Lees hier het complete onderzoeksrapport. 

Inmiddels is er in Hilversum nog een voedselgemeenschap van start gegaan, waar ik als bestuurslid bij betrokken ben. Voedselvereniging ‘Ons Eten Hilversum‘ draait nu sinds een paar weken. Leden kopen gezamenlijk via een online platform lokaal voedsel in, dat op een verantwoorde manier is geproduceerd, aangevuld met de biologische groothandel.

Mooi dat er steeds meer aandacht is voor dit soort initiatieven. Met elkaar leveren we een belangrijke bijdrage aan de voedseltransitie!

Artikel Down to Earth – magazine Milieudefensie

Food100

Afgelopen jaar werd ik voor de tweede keer op rij geselecteerd voor de Food100: een lijst met ambitieuze voedselveranderaars, die zich hard maken voor een beter en duurzamer voedselsysteem. Mooi om hier onderdeel van uit te mogen maken!
Samen met vier andere inspirerende changemakers in de categorie ‘jonger dan 30 jaar’ en allen werkzaam in de agrarische sector, ben ik geïnterviewd door Food Inspiration Magazine. Dit zijn onze verhalen! 

Onze kippen in BinnensteBuiten

In oktober 2019 hadden onze kippen een tv-primeur! Ze zijn te zien bij het tv-programma BinnensteBuiten van de KRO-NCRV. Toma (van TOMA-Bloemenservice) en ik vertellen over de mooie wisselwerking tussen de kippen, bloemen en groente. Hoe deze samen een kringloop vormen: een agro-ecosysteem. Toma vertelde het verhaal over de schone bloemen en ik het verhaal over de natuurlijk gehouden kippen. Bekijk het fragment hieronder. 

Oproep aan LNV: erken ook de kleinschalige pluimveehouderij

Namens Caring Farmers heeft Eva Vos als initiatiefnemer van Natuurboerderij KipEigen en agro-ecologisch adviseur een pleidooi geschreven voor het ministerie van LNV. De boodschap: erken de kleinschalige (mobiele) pluimveehouderij, want dit kan een prachtig voorbeeld zijn van diervriendelijke kringlooplandbouw. En hier hoort passende regelgeving bij, die nu nog ontbreekt. Ook wat betreft het vogelgriep dossier pleiten we voor langetermijnoplossingen in plaats van het huidige beleid van symptoombestrijding. We wachten momenteel de reactie van het ministerie af.

Pecha Kucha